Դեկտեմբերի 21-ին նշվում է աշխարհի ամենասիրված մարզաձևերից մեկի ՝ բասկետբոլի  ծննդյան օրը։ Ամսաթիվը պատահական չի ընտրվել , քանզի  առնչվում է պատմական նշանակալի իրադարձության հետ։ 

1891թ. դեկտեմբերի 21-ին ԱՄՆ  Մասաչուսեթս նահանգի Սփրինգֆիլդի  քոլեջում ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչ Ջեյմս Նեյսմիթը  մրգային երկու զամբյուղ կապեց մարզադահլիճի պատշգամբին և մարտահրավեր նետեց ուսանողական թիմերին: Հայտարարվեց յուրատեսակ մրցույթ, թե որ թիմը  կկարողանա  դիպուկ նետումներով շատ գնդակ անցկացնել  զամբյուղով:

Փաստորեն, այդ  օրն է  տեղի   ունեցել բասկետբոլային  առաջին խաղը։ Իսկ պաշտոնական անդրանիկ մրցամարտը կայացել է 1892թ.  փետրվարի 12-ին և մարզաձևը  ձայնի արագությամբ տարածվել  է  աշխարհով մեկ։ 

1936թ.միջազգային օլիմպիական կոմիտեն բասկետբոլն  ընդգրկեց խաղերի ցանկում:  Նույն թվականին այն  հայտնվեց Բեռլինի  համաշխարհային մարզահանդեսի ծրագրում և ԱՄՆ-ի հավաքականը դարձավ առաջին օլիմպիական չեմպիոնը։Դա  մեծ անակնկալ  չէր, քանզի խաղը բուռն  տարածում էր ստացել Միացյալ Նահանգներում: 

Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի (NBA) առաջնությունը աշխարհի ամենահայտնի  ակումբային մրցաշարն է։

NBA-ն Ամերիկայում հիմնադրվել է 1949թ. NBL-ի (բասկետբոլի ազգային լիգա) և BAA-ի (Ամերիկայի բասկետբոլի ասոցիացիայի) միաձուլման արդյունքում։ 

1950թ.  կայացել է  աշխարհի առաջին առաջնությունը, որի հաղթողն  է դարձել  Արգենտինայի հավաքականը։

Հետաքրքիր է, որ պատմության մեջ ամենաբարձրահասակ բասկետբոլիստը  եղել է լիբիացի Սուլեյման Ալի Նաշնունը: Նրա հասակը եղել է 245 սմ, իսկ ամենացածրահասակը՝ ամերիկացի Թայրոն «Մագսի» Բոգեսը՝ 160 սմ։

Եվս մեկ հետաքրքիր փաստ,  որի մասին քչերը գիտեն: Հանրահայտ Rolling Stones երաժշտախմբի մենակատար Միք Ջագերը՝ իր  ձայնի տեմբրին մասամբ պարտական է բասկետբոլի խաղին, որը նա սիրում էր դեռ դպրոցում: 

Հանդիպումներից մեկի ժամանակ Միքը անհավանական ուժով բախվել է  մրցակցին և կծել իր իսկ լեզվի կտորը։ Այս դեպքից հետո նա մեկ շաբաթ չի կարողացել  խոսել, իսկ երբ նորից խոսել  է, ձայնը արդեն փոխվել էր։ 

Հայ մարզասերը վաղուց ի վեր սիրում  ու գնահատում  է բասկետբոլ մարզաձևը: Մեր առաջատար մարզիկ – մարզուհիները համամիութենական թիմերի և հավաքականների կազմերում դարձել են օլիմպիական խաղերի, աշխարհի, Եվրոպայի առաջնությունների մրցանակակիրներ:

ԽՍՀՄ փլուզումից հետո, հասկանալի պատճառներով, երկրում բասկետբոլը տեղատվություն ապրեց: Վիճակը փոխվեց  երբ ձևավորվեց ներկայի գործող ֆեդերացիան / նախագահ ՝ Հրաչյա Ռոստոմյան /:

Նոր ղեկավարությունը անընդհատ պրպտումների, որոնումների մեջ է: Ներքին մրցումներից բացի,  մեր թիմերը մասնակցում են  Եվրասիական, եվրոպական և միջազգային մրցաշարերի: Հենց ընթացիկ մրցաշրջանում Հայաստանի տղամարդկանց  ազգային հավաքականը Մալթայում դարձավ Եվրոպայի փոքր երկրների  առաջնության հաղթող և ոսկե մեդալակիր:

Կարևորն այն է, որ  մեր բասկետբոլը կառավարող մարդիկ  սիրում են մարզաձևը, նվիրված են իրենց գործին և ապրում են նրա  հոգսերով:

Տոնի առթիվ  շնորհավորում ենք բոլոր բասկետբոլիստներին, մարզիչներին, մարզաձևի սիրահարներին և  այն  մարդկանց, որոնց գործունեությունը կապված է բասկետբոլի հետ: